Робім шчэпавую птушку: майстар-клас

У майстэрні Бярозаўскага раённага Цэнтра рамёстваў мы на свае вочы змаглі пабачыць “нараджэнне” шчэпавай птушкі. Майстар Аляксандр ПРАКАПЧУК пакрокава паказаў працэс вырабу ды падзяліўся карыснымі парадамі.

Тэкст: Марыя Кліменцьева
Фота: Яна Яфрэмава

Неабходныя матэрыялы:

• дрэва (асіна, ліпа, яліна);
• разцы па дрэве;
• клей;
• лак;
• кручок для падвешвання.

Парады майстра па вырабу шчэпавай птушкі

1.     Дрэва. Дрэва павінна быць сырое і пэўнага ўзросту. Напрыклад, калі гэта яліна, – то не маладзейшае за 20 год. Сухое дрэва расшчэпваецца дрэнна, ламаецца, а сырое – цягнецца, вяжацца, і яго лепш апрацоўваць. Брускі, якія не выкарыстоўваліся адразу, варта кінуць у ваду, каб захаваць матэрыял для будучай працы.

2.     Інструменты. Нож ці адмысловыя разцы. Вельмі зручна выкарыстоўваць востры канцэлярскі нож: лязо тонкае, добра адчуваецца рука. Але працэс вырабу ў гэтым выпадку даволі небяспечны. Разцы – надзейны інструмент, аднак праца атрымліваецца не такая вытанчаная. Пры выкарыстоўванні разцоў загатоўку ставяць у сталярныя ціскі, заціскаюць і вырэзваюць узор. Рэжуць вертыкальна – расшчапляюць.

3.     Злучэнне цела і крылаў. Раней часткі птушкі злучаліся драўляным чопікам, які нашы дзяды самі рабілі. Сёння выкарыстоўваецца клей, вадзяны ці хуткасохлы.

4.     Падвешванне. Зручна выкарыстоўваць маленькія металічныя кручкі. Галоўнае – спачатку даць птушцы высахнуць і толькі пасля шукаць цэнтр важкасці, каб прымацаваць падвеску, пакрываць гатовую птушку лакам неабавязкова, але мы гэта робім, каб пярынкі былі мацнейшыя і калі трапіть пыл ці бруд які, то была магчымасць пачысціць.

5.     Тэхніка бяспекі. Выраб птушкі – працэс небяспечны. Трэба валодаць базавымі навыкамі працы з дрэвам, разумець тэхналогію. Нават дасведчаным майстрам варта быть акуратнымі, цярплівымі і не спяшацца.

6.     Разнастайнасць. Акрамя традыцыйнай шчэпавай птушкі-голуба майстры цэнтра робяць сарок, снегіроў і качак. Калі пярынкі пры развядзенні сталі веерам, добра атрымліваецца лебедзь. Галоўнае для майстра – не пераставаць развівацца, эксперыментаваць.

ПРАЦЭС:

1. Адразаем ад дрэва невялікі брусок, у залежнасці ад плануемага памеру птушкі. У нас 15 см.

2. Прыкладваем да бруска гатовае лякала (сваеасаблівы трафарэт) і абмалеўваем контуры птушкі.

3. Канцылярскім нажом ці іншым інструментам выразаем загатоўку па контуры. Не спяшаемся! Адмерваем сярэдзіну загатоўкі – тут пачнецца хвосцік. Але спачатку “абчэсваем”, надаем форму галаве і целу птушкі, каб зрабіць яе круглявай і гладкай.

4. Пераходзім да хвосціка. На стыку хвосціка і тулава птушкі выразаем паглыбленне, каб нашчапаныя пярынкі не адламаліся, а раскрыліся “веерам”.

5. Выразаем узор на хвосціку: спачатку трохкутнікам “замок”, а потым даем волю фантазіі.

6. Расшчапляем хвосцік, то бок наразаем яго ўздоўж ці ўпоперак (у залежнасці ад абранага варыянту птушкі) на тонкія пласцінкі. Іх павінна быць няцотная колькасць. Чым больш – тым пышнейшы будзе хвосцік.

7. Разводзім пярынкі ў бакі па чарзе: першую (верхнюю) пакідаем на месцы, другую – улева, трэцюю – управа, чацвертую – улева, і г.д. Апошнія пярынкі (самыя ніжэйшыя) могуць развадзіцца ў бок амаль на 90?.

8. Зрабіўшы першую частку птушкі, пераходзім да другой – крылаў. Даўжыня брусочка, г.зн. даўжыня двух крылаў (у нашым выпадку – 2?6-6.5 см), павінна супадаць з памерамі бруска, з якога рабілі тулава і хвосцік. Шырыня мусіць адпавядаць шырыні пярынак на хвасце, а вышыня – прыкладна палове таўшчыні цела птушкі ці памеру выразу ў целе птушкі, у які будуць устаўляцца крылы. На крылах вырэзваем  замок і ўзор, які супадае з узорам  на хвосціку.

9. Пасля – “шчапуем” крылы і разводзім па такім жа прынцыпе, што і пёркі на хвосціку. Каб пярынкі выпадкова не адламаліся, можна замацаваць дрэва пасярэдзіне ніткамі ці зафіксаваць пласкагубцамі.

10. Нарэшце, злучаем дзве часткі нашае птушкі: робім у целе знізу невялічкі разрэз (прыкладна палова ад таўшчыні птушкі), куды ўстаўляем крылы нашае птушкі.

11. Пакідаем “птушку” на некаторы час, каб дрэва падсохла. Пасля дадаем трошачкі клею, каб надзейна замацаваць цела і крылы між сабой. Ці можна забіць маленькі цвічок. Пакрываем птушку празрыстым лакам. Даем падсохнуць.

12. Знаходзім цэнтр важкасці і прымацоўваем падвеску. Для гэтага можна выкарыстоўваць маленькія металічныя кручкі.

Птушка гатова!

(с) ALOVAK